Steatotische leverziekte is de nieuwe naam voor leververvetting. Dit is een internationale naamswijzing. Leververvetting én de daarbij behorende naam niet-alcoholische leververvetting werd door patiënten, maar ook door artsen als stigmatiserend ervaring. Na een procedure van drie jaar, met deelnemers uit de hele wereld is er voor een nieuwe internationale naam gekozen. Aan deze procedure, nomenclature genaamd heeft ook de NLV een bijdrage geleverd. In de komende maanden zullen de namen op deze pagina worden aangepast naar de nieuwe namen. De verwachting is dat beiden namen (de nieuwe en de oude) het komende jaar beide nog zullen worden gebruikt. De NLV tracht zoveel mogelijk de nieuwe namen te gebruiken.
De lever neemt afbraakproducten van vetten (de vrije vetzuren) op uit het bloed en verwerkt deze tot andere vetachtige stoffen die vervolgens weer in het bloed worden uitgescheiden. Daarnaast maakt de lever zelf cholesterol. Als er een storing in de vetstofwisseling optreedt, kan zich vet in de levercellen ophopen.
Dit wordt steatose (vervetting) genoemd. De stoornis wordt veroorzaakt door een te groot aanbod van de afbraakproducten van de vetten. De capaciteit van de lever, die verder meestal gezond is, schiet dan tekort om deze afbraakproducten te verwerken.
Het is dus een misverstand te denken dat het gebruik van vet voedsel leidt tot een steatose van de lever. Ook bijvoorbeeld suikerinname speelt een grote rol. Denk hierbij ook aan vruchtensappen en alcohol.
Het vet in de lever is op zich niet schadelijk. Omdat de lever in deze situatie echter wel gevoelig is voor andere schadelijke invloeden en daardoor gemakkelijker kan beschadigen, is het toch van belang dat de oorzaak van de steatose wordt gevonden en zo mogelijk wordt aangepakt.
Verreweg de meeste mensen hebben geen klachten. Soms kan vermoeidheid en wat vage buikpijn voorkomen. Een steatose van de lever wordt dan ook meestal bij toeval gevonden, vooral door afwijkingen in het laboratoriumonderzoek. Vaak gaat het om routineonderzoek, bijvoorbeeld bij een keuring of na bezoek aan de huisarts.
Insulineresistentie
Dit is een stoornis waarbij het lichaam minder gevoelig is geworden voor insuline. Het lichaam probeert het effect op te vangen door meer insuline te maken. Dit kan uiteindelijk toch niet voorkomen dat er Diabetes Mellitus type 2 ontstaat. Al in een vroeg stadium van insulineresistentie kan steatose in de lever worden gevonden. De meningen over het precieze mechanisme zijn nog verdeeld. Waarschijnlijk spelen in elk geval erfelijke factoren een rol. Overgewicht zelf leidt ook tot insulineresistentie.
Metabool syndroom
We spreken van metabool syndroom als er sprake is van een combinatie van 5 risicofactoren. Dit zijn de taille omvang (bij mannen >102 cm en bij vrouwen >88 cm), verhoogde bloeddruk, verhoogd triglyceridengehalte, een laag HDL-cholesterol en een verhoogd glucose gehalte. Deze oorzaken kunnen dus in alle gevallen steatose van de lever geven.
Overmatig alcoholgebruik
Overmatig en langdurig alcoholgebruik kan ook de oorzaak zijn van steatose van de lever. Alcohol wordt via het bloed naar de lever getransporteerd. Meer dan 90% van de alcohol wordt hier afgebroken. Bij dit proces ontstaan afbraakproducten, die agressief en schadelijk zijn voor de lever. Een chronisch teveel aan alcohol kan een vernietigend effect hebben op de lever. De levercellen beschadigen en de normale processen in de lever verlopen niet meer naar behoren. Zo zal de aanmaak en omzetting van voedingsstoffen minder goed gaan, waardoor water, eiwitten en vetten zich ophopen in de levercellen.
Minder vaak voorkomende oorzaak:
• Medicijngebruik: o.a. cordarone, nifedipine, sommige corticosteroiden enz.
• Bij bepaalde zeldzame erfelijke stoornissen in de vetstofwisseling.
• Na bepaalde operaties zoals verwijdering van een groot stuk van de dunne darm.
Bij het lichamelijk onderzoek kan de lever iets vergroot en gevoelig zijn. Door bloedonderzoek kan gekeken worden of de lever nog goed functioneert. De transaminasen (ASAT en ALAT) zijn licht tot matig verhoogd, evenals het gammaGt. Ook het alkalische fosfatase kan wat verhoogd zijn.
Door echografie kan de steatose in de lever zichtbaar worden. Dan bestaat 30% of meer van de lever uit vet. Kleinere hoeveelheden vet kunnen wel met een MRI-scan worden aangetoond. Wanneer een lichte verhoging van de transaminasen is aangetoond en een vervetting zichtbaar is op de echo of MRI, is een leverbiopt niet nodig.
Er is geen medicijn beschikbaar om steatose van de lever te genezen, Het goede nieuws is wel dat steatose van de lever een omkeerbaar proces is, want de lever heeft een herstellend vermogen. De behandeling bestaat dan ook uit het wegnemen van de oorzaak. De steatose in de lever zal afnemen en kan zelfs verdwijnen.
Hiervoor is veelal een aanpassing van de levensstijl nodig. Het gaat om aanpassing naar gezonde voeding en meer bewegen. Dat betekent in het algemeen: geen alcohol drinken (ook wanneer alcoholgebruik niet de oorzaak is), gezond en gevarieerd eten (weinig vet en suikers) en gewichtsverlies. Het kan zijn dat er geen sprake is van gewichtsverlies. Dan kan het nog zo zijn dat de gezonde leefstijl een positieve invloed heeft op de steatose van de lever. Een gezonde voeding en extra lichaamsbeweging verminderen ook een eventueel aanwezige insulineresistentie. Het kan zijn dat de diabetes mellitus type 2 ook met medicijnen behandeld moeten worden.
Er zijn vele soorten diëten in omloop. Momenteel zijn koolhydraatarme diëten populair, ketodiëten. Pas hier echter mee op. Al is het een succesvolle methode om gewicht te verliezen: de toegestane vethoeveelheden als gebakken eieren, spek en noten veroorzaken ongemerkt - dus ondanks het gewichtsverlies - een toename in de leververvetting.
Kruiden, voedingssuplementen en reinigingskuren voor de lever hebben geen wetenschappelijk aangetoond effect en kunnen een negatieve invloed hebben op de lever(functie).
Wanneer steatose gepaard gaat met ontstekingsverschijnselen, dan is er sprake van Metabool geAssocieerde Steatotische Hepatitis (MASH) De ontsteking leidt tot beschadiging van de lever en het ontstaan van bindweefselschotjes in de lever (fibrose). Uiteindelijk kan dit proces leiden tot cirrose. Dit varieert van mild tot ernstig. Slechts een deel van de mensen met steatotische leverziekten krijgt MASH.
Door bloedonderzoek kan worden nagegaan of er sprake is van een ontstekingsreactie in de lever. De transaminasen zijn meestal hoger dan 2x normaal. Soms is sprake van moeheid, algehele malaise, buikpijn en een enigszins opgezette lever. Een leverbiopt kan nodig zijn om vooral de ernst van de fibrose, dan wel cirrose te beoordelen.
Tot nu toe kan MASH alleen met een leverbiopt worden aangetoond. Er zijn momenteel ontwikkelingen die dit in de toekomst niet meer nodig maakt. Als de arts andere leveraandoeningen wil uitsluiten, kan deze besluiten dat er toch een leverbiopt nodig is.
Van alle patiënten met een levercirrose waarvan we de oorzaak niet weten (de zogenaamde cryptogene levercirrose) wordt waarschijnlijk 15% veroorzaakt door een MASH.
Ook hiervoor geldt dat gezonde voeding en lichaamsbeweging belangrijkste pijlers zijn van de behandeling. Onderzocht wordt het effect van medicijnen die vooral de insuline resistentie aanpakken.
In het geval van ernstige cirrose kan in sommige gevallen een levertransplantatie worden overwogen.
Hambakenwetering 15
5231 DD 's-Hertogenbosch
Tel: 085 - 27 34 988
E-mail: ofni@leverpatientenvereniging.nl
KvK: 40535249
Bank: NL 44 INGB 0000 361 038
ANBI: 808313472
